Bu yazımızda 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun özel hükümler isimli 2. kitabının 3. bölümünde yer alan ve “Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar” başlığı altında düzenlenen uyuşturucu madde ticareti suçu üzerinde durulmuştur.

Uyuşturucu Madde Ticareti Suçu ve Cezası

Uyuşturucu madde ticareti suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu‘nun özel hükümler isimli 2. kitabının 3. bölümünde yer alan, “Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar” kısmında ve Türk Ceza Kanunu’nun 188. maddesinde Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti başlığı altında düzenlenmiştir. Maddenin birinci fıkrasında uyuşturucu veya uyarıcı madde imal etme, ithal etme ve ihraç etme suçları, üçüncü fıkrasında ise uyuşturucu madde ticareti suçu hüküm altına alınmıştır. 

Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 188. maddesinde düzenlenmiştir. Maddenin birinci fıkrasında uyuşturucu veya uyarıcı madde imal etme, ithal etme ve ihraç etme suçları, üçüncü fıkrasında ise uyuşturucu madde ticareti suçu hüküm altına alınmıştır. 

Ceza mevzuatımızda, uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin nelerden ibaret olduğuna ilişkin, doğrudan yapılmış herhangi bir tanım bulunmamaktadır. Bunun nedeni ise uyuşturucu yahut uyarıcı maddelerin her geçen gün yeni türevlerinin ortaya çıkmasıdır.

Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılan tanıma göre; merkezi sinir sistemini etkileyerek fiziksel ve/veya ruhsal bağımlılık yaratan bitkisel kökenli veya sentetik bütün maddeler uyuşturucu madde niteliğindedir. Uyarıcı madde  keyif veren, kışkırtan, yatıştıran, uyanıklık sağlayan maddelerdir. 

Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun hem güncel hem de yerleşik içtihatları uyarınca; Bakanlar Kurulu listesinde ve Cumhurbaşkanı kararında yer almasa dahi bilimsel yöntemlerle maddenin suç tarihinde uyuşturucu ya da uyarıcı madde etkisi bulunduğunun tespiti hâlinde, suça konu kabul edilebileceği karara bağlanmıştır.

Türk Ceza Kanunu’nda sayılan uyuşturucu madde suçlarının konusunu, uyuşturucu veya uyarıcı madde oluşturmaktadır. Belirtilen suçlar yönüyle ele geçen maddenin, yapılan kriminal inceleme sonucu, mutlak suretle uyuşturucu veya uyarıcı maddelerden olması gerekmektedir. Aksi durumda suçun yasal unsuru oluşmayacaktır.

TCK 188/3 Kapsamında Uyuşturucu Madde Ticareti Suçu

Uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti suçları, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 188. maddesinde düzenlenmiştir. TCK’nın 188. Maddesinin birinci fıkrasında (TCK 188/1) uyuşturucu veya uyarıcı madde imal etme, ithal etme ve ihraç etme suçları, üçüncü fıkrasında (TCK 188/3) ise uyuşturucu madde ticareti suçu hüküm altına alınmıştır.

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 188. maddesinin üçüncü fıkrasında (TCK 188/3); uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satılması, satışa arz edilmesi, başkalarına verilmesi, sevk edilmesi, nakledilmesi, depolanması, satın alınması, kabul edilmesi ve bulundurulması suç olarak düzenlenmiştir.

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 188. maddesinin üçüncü fıkrasında (TCK 188/3) sayılan eylemler seçimlik hareketli eylemler olup bu eylemlerden herhangi birinin yapılması hâlinde uyuşturucu ticareti suçu oluşacaktır.

Çoğu zaman seçimlik hareketlerden birden fazlasının aynı anda gerçekleşmesi mümkündür. Örneğin, kişi uyuşturucu maddeyi satmadan önce satmak amacıyla satın alır ve bulundurur, satmak amacıyla bir yerden başka bir yere götürürken nakleder, satış öncesi satışa arz eder ve en sonunda satar. Bu şekilde seçimli hareketlerin birden fazlasını gerçekleştirmiş olur. Seçimli hareketlerin birden fazlasının işlenmesi halinde de tek suç oluşacaktır. Yine bu durum başlı başına alt sınırdan uzaklaşma sebebi olarak da kabul edilmemelidir. TCK 188. Maddede sayılan fiillerin kullanım amacı dışında bir amaçla gerçekleştirilmesi gerekmektedir. 

Uyuşturucu Ticareti ile Kullanımı Arasındaki Fark Nedir?  

Uyuşturucu veya uyarıcı madde suçlarında, çözülmesi gereken de uygulamada sık karşılaşılan meselelerden biri, bulundurulan uyuşturucu veya uyarıcı maddenin kullanım amacı dışında bulundurulup bulundurulmadığının tespiti hususudur. Zira, uyuşturucu ve uyarıcı maddenin kullanmak amacıyla bulundurulması halinde 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 191. maddesi uygulanacak ve kişinin aldığı ceza ya çok az olacak ya da ilk seferi ise ceza almayacak ve fail hakkında kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilecektir. 

Özellikle uyuşturucu madde miktarının az olduğu olaylarda, kişinin içici olduğu yönündeki savunmasının aksinin ispatlanması gerekmektedir. İçicilik iddiasının aksi ispatlanamıyor ise failin savunmasına itibar edilerek 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 191. maddesi uyarınca hüküm kurulması icap eder.

Uyuşturucu madde bulundurma eyleminin, kullanmak için uyuşturucu madde bulundurmak suçunu mu yoksa uyuşturucu madde ticareti suçunu mu oluşturduğunun tespitinde belirgin rol oynayan husus, uyuşturucu madde bulundurmanın amacıdır. Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun yerleşik içtihatları uyarınca; uyuşturucu madde bulundurmanın, kullanma amacıyla olduğunun belirlenmesinde dikkate alınması gereken ana hususlar şunlardır:

1. Failin uhdesine tuttuğu uyuşturucu maddeyi başkasına satma, devir veya tedarik etmek hususunda herhangi bir davranışta bulunup bulunmadığıdır.
2. Uyuşturucu maddenin bulundurulduğu yer ve bulunduruluş biçimidir. Kişisel kullanım için uyuşturucu madde  bulunduran kimse, bunu her zaman kolayca ulaşabileceği bir yerde bulundurmaktadır. Buna karşın uyuşturucunun çıkarılıp alınması güç ve zaman gerektiren bir yere gizlenmesi kullanma  dışında bir amaçla bulundurulduğunu gösterebilir. Yine uyuşturucunun özenli olarak hazırlanmış ve paketlenmiş olması kullanım dışında bir amaçla bulundurulduğuna işarettir.
3. Bulundurulan uyuşturucu maddenin çeşit ve miktarı da önemli bir husustur. Değişik nitelikte bir çok uyuşturucu maddeyi bulunduran failin bunların satmak amacıyla bulundurduğu kabul edilir. Yine kişisel kullanım miktarının üstünde yer alan miktarlar da satmak amacıyla uyuşturucu bulundurulduğuna karine teşkil etmektedir.

Uyuşturucu Madde Ticaretinde Cezai Yaptırımlar 

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 188. maddesinin 3. fıkrası uyarınca (TCK 188/3) Uyuşturucu veya uyarıcı madde ticareti suçunun cezası, suçun işlenme tarihine göre değişmektedir.

28.06.2014 tarihinden önce işlenen suçlar açısından; uyuşturucu ticaretinin cezası 5 yıldan 15 yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezasıdır.

28.07.2017 tarihleri sonrasında işlenen suçlar açısından; 10 yıldan 20 yıla kadar hapis ve bin günden yirmi bin güne kadar adlî para cezasıdır.

 uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin eroin, kokain, morfin, baz morfin, sentetik kannabinoid ve türevleri, sentetik katinon ve türevleri, sentetik opioid ve türevleri veya amfetamin ve türevleri olması, hâlinde verilecek ceza yarı oranında artırılır. 

fiillerin; okul, yurt, hastane, kışla veya ibadethane gibi tedavi, eğitim, askerî ve sosyal amaçla toplu bulunulan bina ve tesisler ile bunların varsa çevre duvarı, tel örgü veya benzeri engel veya işaretlerle belirlenen sınırlarına iki yüz metreden yakın mesafe içindeki umumi veya umuma açık yerlerde işlenmesi,  hâlinde verilecek ceza yarı oranında artırılır. 

suçların, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, verilecek ceza bir kat artırılır. 

Uyuşturucu Ticareti Suçunda Deliller Nelerdir?  

Uyuşturucu madde ticareti suçunun konusunu uyuşturucu veya uyarıcı maddeler oluşturmaktadır. Suç soruşturmasına konu şüpheliden ele geçen madde/maddelerin uyuşturucu veya uyarıcı madde olup olmadığının kesin tespiti kriminal inceleme ile ortaya konulacaktır. Ancak özellikle şüpheli hakkında yakalama, gözaltı, adli kontrol, tutuklama gibi koruma tedbirleri uygulanabileceği cihetle öncelikli olarak olaya el koyan kolluk birimlerince ele geçen maddenin niteliğine ilişkin bir ön inceleme raporu düzenlenmesi uygun olacaktır.

Ele geçen maddelerin çeşitliliği, miktarı, ayrı ayrı çok sayıda paketler hâlinde bulunması, uyuşturucu maddelerin bulunduğu yerin özellikleri, kişinin uyuşturucu madde sattığına dair ihbar, istihbari bilgi, teşhis vb. bir iddianın olup olmadığı gibi hususlar çerçevesinde çok yönlü araştırma ve değerlendirme yapılmalıdır.

Yargıtay içtihatlarında belirtilen kişisel kullanım miktarlarının da göz önünde bulundurulması, bunun yanı sıra ele geçen uyuşturucu maddelerin miktarının her durumda tek değerlendirme kıstası olamayacağı cihetiyle çok yönlü araştırma, inceleme yapılmalı, gerektiğinde şüphelilerin cep telefonları ile dijital materyallerinde 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 134. maddesindeki usul çerçevesince incelemeler yapılmalıdır.

Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 134. maddesinde yer alan açık düzenleme gereği, dijital materyallerde arama ve kopyalama yapılabilmesi, hâkim veya gecikmesinde sakınca bulunan hållerde Cumhuriyet savcısı kararı ile mümkündür. Cumhuriyet savcısı tarafından verilen kararın da yirmi dört saat içerisinde hâkim onayına sunulması gerekmektedir. Belirtilen şekilde verilmiş bir karar olmaksızın kolluk görevlilerinin dijital materyalleri incelemesi, örneğin bir telefonun mesajlarına, arama kayıtlarına, resimlerine bakması mümkün değildir. Şüphelinin rızasının bulunması durumunda dahi hâkim veya Cumhuriyet savcısı kararı olmaksızın kolluk kuvvetlerinin telefonu incelemeleri usule aykırı olacaktır.

Uyuşturucu Ticareti Davalarında Savunma Nasıl Yapılır?  

Uyuşturucu ve uyarıcı madde ticareti davaları son derece karmaşık ve teknik bir konudur. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 188. maddesinde düzenlenen uyuşturucu ve uyarıcı madde ticareti suçu, hem 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu açısından hem de 5275 sayılı İnfaz Kanunu kapsamında istisna suç olarak değerlendirilmektedir.

Uyuşturucu ticareti davalarında temelde yapılacak savunma; delillerin hukuka aykırı şekilde elde edildiği ve ticaret değil kullanıcılık olduğu yönünde gelişmektedir. Gerek esasa gerekse usule ilişkin olarak yapılacak savunma somut olayın kapsamına göre şekillenecektir.

Tutuklu yargılanma ihtimali çok yüksek olan, yatarı diğer suçlara kıyasla daha fazla olan bu suçta muhakkak tecrübeli bir avukattan hukuki yardım almanızı biz BAŞBUĞ&ZANBAK HUKUK BÜROSU olarak şiddetle tavsiye ediyoruz. Aksi halde olası hak kayıplarının yaşanması oldukça muhtemel olacaktır.

Uyuşturucu Ticareti Suçunda Etkin Pişmanlık ve Ceza İndirimi

Türk Ceza Kanunu’nun 192. maddesinde uyuşturucu veya uyarıcı madde suçlarında cezayı ortadan kaldıran ve cezada indirim öngören etkin pişmanlık hükümleri düzenlenmiştir. Etkin pişmanlık hükümleri Türk Ceza Kanunu’nun 188 ve 191. maddelerinde düzenlenen suçlar bakımından uygulanabilir.

Madde başlığı etkin pişmanlık olmakla birlikte suça karışmış kişinin gerçekten pişmanlık duymasının bir önemi bulunmamaktadır. Failin pişmanlık duyarak yetkili makamlara bilgi vermesi ile pişmanlık duymasa dahi ceza indiriminden yararlanmak ya da ceza almamak amacıyla bilgi vermesi arasında Kanun’un uygulanması yönüyle bir fark bulunmamaktadır.

Türk Ceza Kanunu’nun 192. maddesinin 1. fıkrasında yer alan düzenlemeye göre; Kanunun 188. maddesinde yer alan suçlardan birini işlemiş, bu suçlara iştirak etmiş kişinin yetkili makamlar tarafından haber alınmadan önce, diğer suç ortaklarını ve uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin saklandığı ya da imal edildiği yerleri yetkili makamlara haber vermesi, verilen bilginin suç ortaklarının yakalanmasını veya uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ele geçirilmesini sağlaması hâlinde hakkında cezaya hüküm olunmayacaktır.

Anılan düzenleme gereği, kişi resmî makamlar tarafından haber alınmadan önce kendi suçunu ortaya çıkarmalı ya da diğer suç ortaklarını ve uyuşturucu maddelerin saklandığı, imal edildiği yerleri yetkili makamlara bildirmelidir. Verilen bilginin de suç ortaklarının yakalanması veya uyuşturucu maddenin ele geçirilmesini sağlaması gerekmektedir. Şayet kişinin verdiği bilgi üzerine yapılan araştırmalarda diğer suç ortakları yakalanamamış ya da uyuşturucu maddeler ele geçirilmemiş ise etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanması mümkün olmayacaktır.

Sıkça Sorulan Sorular

• TCK 188 Suçu Nedir?

Uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti suçları 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 188. maddesinde düzenlenmiştir. Maddenin 1. fıkrasında uyuşturucu veya uyarıcı imal, ithal etme ve ihraç etme suçları, 3. fıkrasında ise uyuşturucu madde ticareti suçu hüküm altına alınmıştır.

• Uyuşturucu Ticareti Ne Kadar Ceza Alır?

Uyuşturucu ticareti suçunu düzenleyen TCK’nın 188. maddesi uyarınca; uyuşturucu ticareti yapan kişiler 20 yıldan 30 yıla kadar hapis ve iki bin günden yirmi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılırlar.

• Uyuşturucu Kaç Gramdan Sonra Ticarete Girer?

Uygulamada en çok karşılaşılan uyuşturucu türü olan esrar için günlük 2 gram yıllık ise 600-700 grama kadar olan miktar kişisel kullanım sınırında kabul edilir. Eroinde günlük kullanım sınırı 150 miligram, yıllık kullanım sınırı 20 gramdır. Kokainde de günlük kullanım sınırı 60 miligram yıllık kullanım sınırı 20 gramdır.

• Uyuşturucu Ticareti Suçundan Nasıl Beraat Edilir?

Adalet Bakanlığı’nın yayınladığı resmi verilere göre; 2024 yılında uyuşturucu ticareti suçundan yargılanan 53.398 sanığın 34.447 tanesi mahkumiyete çarptırılmış olup, TCK 188 kapsamında yargılanan bir kişinin ceza alma oranı %65,7’dir. Burada ancak bir avukat yardımıyla; miktar tespitinin, usuli işlemlerin ve uzman raporlarının iyi değerlendirilmesiyle beraat mümkündür.

• Uyuşturucu Madde Ticareti Ağır Ceza Mı?

5235 sayılı Kanun’un 12. maddesi uyarınca; on yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren suçlarla ilgili dava ve işlere bakmakla ağır ceza mahkemeleri görevlidir. Bu sebepten ötürü uyuşturucu madde ticareti suçuna ağır ceza mahkemesi bakacaktır.

 

YASAL UYARI: İşbu yazı ve internet sitesindeki diğer içerikler, avukatlık mevzuatına ve TBB Reklam Yasağı Yönetmeliğine uygun olacak şekilde hazırlanmıştır. Sadece bilgilendirme amaçlıdır, bu materyallere dayanılarak yapılacak hiçbir işlem için sorumluluk kabul edilmemektedir!