Güvenlik Soruşturması olumsuz şekilde sonuçlanan kişilerin, bu işleme karşı idare mahkemesinde iptal davası açarak yasal haklarını aramaları mümkündür. Peki bu süreç nasıl işleyecektir? Bu yazımızda; güvenlik soruşturmasının ne kadar süreceğini, neden olumsuz gelebileceğini ve iptal davasının nasıl açılacağını anlatacağız. Keyifli okumalar dileriz.

GÜVENLİK SORUŞTURMASI İPTAL DAVASI

“Güvenlik soruşturmam olumsuz geldi ne yapabilirim” diyorsanız bu sorunun cevabı Anayasa’nın 125. maddesinde yer alan şu ifadelerde yatmaktadır: İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır.

7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu, hakkında güvenlik soruşturması yürütülecek olan kişileri düzenleme altına almıştır. Özellikle 15 Temmuz 2016 FETÖ darbe girişiminin ardından, güvenlik soruşturmasına tabii olmayan bir kamu görevinin kaldığını söylemek oldukça zordur. Fakat memuriyete ve kamu görevlerine alımlarda sıkılaşan güvenlik tedbirleri beraberinde hataları da getirmektedir. İdarenin soruşturma sürecinde yaptığı en büyük hata ise Güvenlik Soruşturması Kanunu’nda, kişiye dair soruşturulacağı sayılan hususları çok geniş yorumlamak yahut bu hususların tümden dışına çıkmaktır.

Güvenlik soruşturması ile kısıtlanmakta olan temel hak, kamu hizmetlerine girme hakkıdır. Kamu hizmetine girme hakkı, temel hak ve özgürlüklerden birisi olduğundan dolayı yalnızca kanunla sınırlandırılabilecektir. Yorum yoluyla yahut kanunda sayılmayan sebeplerden dolayı güvenlik soruşturmasının olumsuz neticelendirilmesi, anayasal teminat altındaki bir temel hakkın hukuksuz şekilde sınırlandırılması anlamına gelecektir.

İdare tarafından, temel hak ve özgürlüklerinize yapılan müdahalelere karşı elbette çaresiz değilsiniz. Yargı sistemi aracılığı ile hak arama özgürlüğünüzü kullanabilirsiniz. 2079 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 125. maddesi uyarınca; olumsuz gelen güvenlik soruşturmasının iptali istemiyle, idare mahkemesinde dava açmanız mümkündür. İdari yargıda alacağınız iptal kararı sonrasında, idareye başvuruda bulunup kamu görevine atanmanızın yapılmasını isteyebilirsiniz. İdare, gecikmeksizin işlem tesis etmeye veya eylemde bulunmaya mecburdur. İdarenin mahkeme kararı sonrası işlem tesis etme süresi hiçbir şekilde kararın tebliğinden itibaren otuz günü geçemeyecektir.

Güvenlik Soruşturmasına İtiraz

Olumsuz gelen güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucuna, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 11. maddesi uyarınca itiraz etmek hukuken mümkündür. 

Güvenlik soruşturması olumsuz gelen kişi yahut avukatı tarafından, idare mahkemesinde dava açılmadan önce, idari işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan, idari dava açma süresi içinde istenebilir. 

İYUK’un 11. maddesi uyarınca idari işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi yahut yeni bir işlem tesis edilmesi için üst makama, üst makam yok ise işlemi yapan makama yapılan itirazlar, dava açma süresini durdurur.

Yapılan itiraza eğer idare tarafından, otuz gün içinde bir cevap verilmemiş ise itiraz reddedilmiş sayılır.

İtirazın doğrudan reddedilmesi yahut reddedilmiş sayılması halinde, idare mahkemesinde dava açma süresi yeniden işlemeye başlar ve itiraz tarihine kadar geçmiş süre de hesaba katılır.

İdareye yapılan bu itiraz, halihazırda mevcut olan ve ilgilisinin hukuka aykırı olduğunu düşündüğü, idare mahkemesinde dava açma süresi işlemeye başlamış ancak henüz davası açılmamış bir idari işleme karşı yapılan itirazdır. Bu itirazın asıl amacı; muhatabı tarafından hukuka aykırı olduğu öne sürülen işlemin, işlemi tesis eden idari makamın bir üst mercii tarafından denetlenmesini sağlamaktır.

Güvenlik soruşturmasına yönelik olarak bir üst makama yapılacak olan itirazın şartları şunlardır:

1. İlk olarak üst makama, şayet üst makam yok ise idari işlemi yapmış olan makama başvurulmalıdır.
2. İtiraz, yetkili makama dava açma süresi içinde yapılmalıdır.
3. İtiraz; işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi yahut yeni bir işlem yapılması istemlerini içeriyor olmalıdır.

“İYUK’un aynı zamanda idari dava açma süresiyle ilgili düzenlemeler getiren 10. ve 11. maddelerinin hem hak arama özgürlüğü ve hukuk devleti ilkesi ile yakından ilgili olması, hem de anayasal düzeyde bir hak olan dilekçe hakkının kullanımı ile ilgili bulunması nedeniyle, kanunda açıkça aksi öngörülmediği sürece geniş yorumlanması, idarenin yargısal denetimini kısıtlayıcı, daraltıcı ve en genel anlamda, hak arama özgürlüğünü sınırlandırmayacak şekilde uygulanması gerektiğinden…” Danıştay İDDK, 2011/2470 E., 2014/1407 K. ve 02.04.2014 T.

Güvenlik Soruşturması Neden Olumsuz Gelir?

7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanununda sayılan sınırlı sayıdaki hususlara aykırı bir durum söz konusuysa, güvenlik soruşturmanız olumsuz gelebilir. Ancak kanundaki bu sebepler “hukuki” olanlardır. Hukuki olmayan elenme sebeplerini daha önce güvenlik soruşturması rehberimizin ilk yazısında anlatmıştık. Bu yazımızda ise hukuki olarak nitelendirilebilecek, kanunda gösterilen elenme sebeplerine değineceğiz.

• Kişinin adli sicil kaydı olması,
• Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından aranıyor olması,
• Kişi hakkında bir tahdit olması,
• Kişi hakkında kamu görevinden çıkarılma ya da kesinleşmiş memurluktan çıkarma cezası olması,
• Kişinin talip olduğu görevin gerektirdiği niteliklerle ilgili kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerindeki olgusal verilerde sakıncalı bilgilerin olması,
• Kişinin yabancı devlet kurumları ve yabancılarla ilişiğinin olması,
• Kişinin terör örgütleri veya suç işlemek amacıyla kurulan örgütlerle eylem birliği, irtibat ve iltisak içinde olması, 7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması kanunu uyarınca, elenme sebebi yapılabilecektir.

Ancak bu sebeplerden elenen birisi kesinlikle iptal davası açamaz, açsa da kazanamaz gibi bir durum söz konusu değildir. Bu sebepler kanunda yazıyor da olsa idarenin, kanunu uygularken yaptığı yanlış yorumlamalar, açık takdir hataları sıklıkla karşılaşılan durumlardır. Bu sebepten ötürü olumsuz neticelenen güvenlik soruşturması karşısında yasal hakkınızı aramaktan asla kaçınmayın.

Olumsuz Güvenlik Soruşturmasına Karşı Nasıl Dava Açılır?

Olumsuz gelen güvenlik soruşturması sonucuna karşı, 60 gün içerisinde idare mahkemesinde iptal davası açmak mümkündür. Peki bu süreç tam olarak nasıl işleyecektir?

İdareye karşı başvurulan bütün yargı yollarında ana dayanak, 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 125. maddesidir. “İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır” ifadesi uyarınca idare tarafından kişiler hakkında tesis edilmiş olan işlem ve eylemlere karşı dava açma hakkı anayasal bir güvence altına alınmıştır.

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 7. maddesi uyarınca ana kural; özel bir kanunla belirtilmediği sürece, yazılı bildirimin yapıldığı tarihi izleyen gün itibariyle idare mahkemelerinde dava açma süresi başlar. İdare mahkemelerinde dava açma süresi, iptal davasına konu olacak işlemin yazılı bildiriminin yapıldığı tarihi izleyen günden itibaren 60 gündür. İlgili kişi yahut kişiler 60 gün içerisinde güvenlik soruşturmasına karşı iptal davasını açmalıdırlar.

Güvenlik soruşturmasına karşı iptal davası, dava konusu olan idari işlemi veya idari sözleşmeyi yapan idari merciin bulunduğu yerdeki idare mahkemesidir (İYUK yahut özel kanunlarda yetkili idare mahkemesinin gösterilmemiş olması halinde). Örneğin iptal davası açacağınız işlemi İçişleri Bakanlığı tesis etmişse yetkili mahkemede Ankara İdare Mahkemeleri olacaktır.

İptal davası, idare mahkemesi başkanlığına hitaben yazılmış imzalı dilekçe ile açılır. Güvenlik soruşturmasına karşı iptal davası dilekçesinde İYUK 3. madde uyarınca yer alması gereken hususlar şunlardır:

1. Tarafların ve varsa vekillerinin veya temsilcilerinin ad ve soyadları veya unvanları ve adresleri ile gerçek kişilere ait Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası,
2. Davanın konu ve sebepleri ile dayandığı deliller,
3. Davaya konu olan idari işlemin yazılı bildirim tarihi dilekçede gösterilir.

Tüm bu hususlara ek olarak dava konusu kararın ve belgelerin asılları veya örnekleri dava dilekçesine eklenir. Dilekçeler ile bunlara ekli evrakın örnekleri karşı taraf sayısından bir fazla olması gerekmektedir.

“2577 sayılı Kanun’un yukarıda yer verilen 2. maddesinde yer alan ve iptal davasının subjektif ehliyet koşulu olan “menfaat ihlali”, içtihatlarda, dava konusu işlemle davacı arasında kurulan kişisel, meşru, güncel bir menfaat ilişkisi olarak tanımlanmaktadır.
İptal davası açılabilmesi için gerekli olan menfaat ilişkisi kişisel, meşru, güncel bir menfaatin bulunması halinde gerçekleşecektir. Başka bir anlatımla, iptal davasına konu olan işlemin davacının menfaatini ihlal ettiğinden söz edilebilmesi için, davacıyı etkilemesi, yani davacının kişisel menfaatini ihlal etmesi, işlem ile davacı arasında ciddi ve makul bir ilişkinin bulunması gerekmektedir. Menfaatin kişisel olması, idari işlemin mutlaka davacı hakkında tesis edilmiş olması sonucunu doğurmamaktadır. Sözü edilen menfaat ilişkisinin varlığı ve sınırları davacının gerçek kişi, tüzel kişi, belde sakini olması gibi hususlar dikkate alınmak suretiyle ve her olayda yargı yerince uyuşmazlığın niteliği de göz önünde tutularak belirlenmektedir.
Taraf ilişkisinin kurulması için gerekli olan kişisel, meşru ve güncel bir menfaat ilgisinin varlığı, davanın niteliğine ve özelliğine göre idari yargı yerlerince belirlenmekte, davacının idari işlemle ciddi ve makul, maddi ve manevi bir ilişkisinin, hukuken korunması gereken bir menfaat bağının bulunması dava açma ehliyeti için gerekli sayılmaktadır.” Danıştay İDDK, 2023/1519 E., 2024/1248 K. ve 30.05.2024 T.

Güvenlik Soruşturması Ne Kadar Sürer?

Mevzuat hükmü uyarınca güvenlik soruşturması süreci, en fazla 60 iş günü içerisinde ilgili kuruma bildirilerek neticelendirilir. 

Güvenlik soruşturmasının ne kadar süreceği, Güvenlik Soruşturması Ve Arşiv Araştırması Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 11/7. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre; Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılması taleplerinin ilgili kuruma ulaşmasından itibaren; Arşiv araştırması sonuçları en geç 30 iş günü, Güvenlik soruşturması sonuçları en geç 60 iş günü içinde talep eden kuruma bildirilir. 

Soruşturma ve araştırma sonucunu içeren bilgi ve belgeler, ilgilinin işlemini yapan kurum dosyasında asgari “gizli” gizlilik derecesinde aidiyet konusuna göre fiziki ve/veya elektronik ortamda muhafaza edilir. Ancak bu bilgi ve belgelerden istihbari faaliyetlere konu olanlar elektronik ortamda muhafaza edilemez.

Yönetmelikte belirtilen süreler tavsiye yahut temenni niteliğinde değildir. İlgili mevzuatta öngörülen süreler emredici niteliktedir. Soruşturma sürecinin en geç 60 iş gününde tamamlanması hukuken zorunludur. Aksi durum TCK 257/2 uyarınca kamu görevini ihmal suçuna vücut verecek olup, kamu görevlisinin cezai sorumluluğu doğacaktır.

Sonucu Gelmeyen Güvenlik Soruşturmasına Karşı İptal Davası

Her ne kadar Güvenlik Soruşturması Yönetmeliğinde 60 iş günü şeklinde azami bir süre öngörülmüş de olsa bu süre, ne yazık ki idare tarafından çok da uyulan bir süre değildir. Çoğu kişi mevzuatta belirtilen sürenin iki hatta bazen üç katı beklemekte ve güvenlik soruşturmasının neticesine ilişkin olarak bir bildirim alamamaktadır. Bu durumda kişi ne yapabilir?

Buradaki çözüm 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 10. maddesinde yatmaktadır. İlgili kişi, İYUK 10. madde uyarınca idareye başvurarak güvenlik soruşturmasının olumlu şekilde neticeye kavuşturulmasını yetkili makamdan talep edebilir. Ancak idareye yapılacak bu başvurunun da bazı şartları mevcuttur:

1. Başvuruda bulunan kişiye dair daha önce aynı konuda kurulmuş bir idari işlem yahut gerçekleştirilmiş bir eylem bulunmamalıdır.
2. İdari başvurunun, usul ve şekil kaidelerine uygun yapılmış olması gerekmektedir.
3. İdari başvuru, yetkili makama yapılmalıdır.
4. Başvuru, idari bir davaya konu olabilecek bir eylem yahut işlemin yapılmasına ilişkin olmalıdır.
5. Yapılacak olan idari başvuruya dair mevzuatta öngörülmüş bir süre var ise bu süreye uyulmuş olmalıdır.
6. Yapılmış olan idari başvurunun kanıtlanabilir olması gerekir.

Yukarıdaki şartları sağlayan başvuru yapıldıktan sonra idarenin 30 günlük cevap verme süresi mevcuttur. İdare bu 30 günün sonunda hiç cevap vermemiş ise başvurunuz zımnen reddedilmiş sayılır. Zımni reddin ardından güvenlik soruşturmanızın olumsuz neticelenmiş olarak kabul edilecektir. Olumsuz sonuçlanan güvenlik soruşturmasına karşı ise idare mahkemesinde iptal davası açmak mümkün hale gelecektir.

 

Yasal Uyarı: İşbu yazı ve internet sitesindeki diğer içerikler, avukatlık mevzuatına ve TBB Reklam Yasağı Yönetmeliğine uygun olacak şekilde hazırlanmıştır. Sadece bilgilendirme amaçlıdır, bu materyallere dayanılarak yapılacak hiçbir işlem için sorumluluk kabul edilmemektedir!