Her gün artan motorlu taşıt sayısı ile birlikte trafik kazalarının sayısı çoğalmakta ve hasara uğrayan arabalarda da araç değer kaybı meydana gelmektedir. Araç değer kaybı, ne yazık ki avukat olmayan kişilerin de fazlasıyla müdahil olup, vatandaşlarımızın kafasını karıştırdığı bir alandır. Bu konuda pek çok doğru sanılan yanlış bilgi maalesef herkesin kafasına yerleşmiş durumdadır.

Bilgi karmaşaları, hukukçu olmayan kişilerin müdahalesi derken vatandaşlarımız, en temel haklarından birini dahi doğru bir şekilde kullanamamaktadır. Biz bu yazımızda araç değer kaybının ne olduğunu ve hangi şartlar ile nasıl alınabileceğini detaylı bir şekilde açıklayacağız.

Araç Değer Kaybı Nedir?

Araç değer kaybı; bir aracın karışmış olduğu trafik kazasının ardından uğradığı maddi hasarla birlikte ikinci el piyasasındaki rayiç bedelinde meydana gelen düşüştür. 

2024 yılının sonlarına yaklaşmakta olduğumuz bu günlerde trafikteki araç sayısında inanılmaz bir artış meydana gelmiştir. Motorlu taşıtlar hayatımızın her alanında, vazgeçilmez parçamız halindedirler. Elbette tüm bunların doğal bir sonucu olarak, yaşanan maddi hasarlı trafik kazalarının da sayısı hızla artmaktadır. Yaşanan bu trafik kazalarında maddi hasarlar meydana gelmekte ve yaşanan kazanın mağdur tarafı maddi zararlarını gidermenin yollarını aramaktadır. Trafik kazası sonrası yaşanan bu arayış neredeyse herkesi bir noktaya getirmektedir: Araç değer kaybı bedeli.

Meydana gelen maddi hasarlı trafik kazası neticesinde araçta bir hasar oluşur. Bu maddi hasarın giderilmesi için ise arabada onarım, bakım, tadilat ve hatta parça değişim işlemlerinin yapılması gerekecektir. Bu tamirat süreci sonrasında ise aracın orjinalliğinde bir azalma gerçekleşir ve aracın ikinci el piyasasında bir düşüş meydana gelir. İşte aracın kazadan bir saniye önceki ikinci el rayiç bedeli ile kazadan sonra tamir edilmiş halinin rayiç değeri arasındaki farka değer kaybı bedeli denir. 

Değer kaybı hususu pek çok Yargıtay kararında da kendine yer bulmuş, önemli bir konudur. “Bu durumda mahkemece; HMK’nın 266 ve devamındaki madde hükümleri gereğince otomotiv sektöründe uzman olan yeni bir bilirkişi seçilerek gerekçeli ve denetime elverişli rapor alınıp davacının talep ettiği değer kaybı zararı, aracın tamir tarihi itibariyle hasarsız hâldeki ikinci el değerinin serbest piyasa koşullarına göre saptanması ve tamirden sonra aracın yaşı, hasar miktarı ve hasarlı kısımların özelliği dikkate alınarak serbest piyasa koşullarında ikinci el araç değerinde ne kadarlık bir azalma olacağının objektif kriterlerle tespit edilmesi suretiyle hasıl olacak sonuca göre karar verilmelidir.” Yargıtay HGK, 2020/642 E., 2022/1120 K. ve 20.09.2022 T.

Araç Değer Kaybı Nasıl Alınır?

Araç değer kaybı bedelini almak için önce kusurlu tarafın Z.M.M.S.’ni poliçe eden sigorta şirketine yazılı başvuruda bulunulur, şayet 15 gün içerisinde sigorta şirketinden olumlu bir cevap gelmezse ya dava açılır ya da Sigorta Tahkim Komisyonuna gidilir.

Değer kaybı bedelinin nasıl alınacağı hususu, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 97. maddesinde düzenlenmiştir.

Doğrudan doğruya talep ve dava hakkı:
Madde 97 –
Zarar görenin, zorunlu mali sorumluluk sigortasında öngörülen sınırlar içinde dava yoluna gitmeden önce ilgili sigorta kuruluşuna yazılı başvuruda bulunması gerekir. Sigorta kuruluşunun başvuru tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde başvuruyu yazılı olarak cevaplamaması veya verilen cevabın talebi karşılamadığına ilişkin uyuşmazlık olması hâlinde, zarar gören dava açabilir veya 5684 sayılı Kanun çerçevesinde tahkime başvurabilir.

Değer kaybı bedelini almak isteyen kişilerin izlemesi gereken yol şu aşamalardan oluşmaktadır:

İlk olarak zarar gören kişi; kazada kusurlu olan tarafın zorunlu mali mesuliyet sigortasını (ZMMS) düzenleyen sigorta şirketine yazılı bir şekilde başvuruda bulunarak değer kaybı bedelini, sigorta şirketinden talep etmelidir.

Kendisine değer kaybı bedeline ilişkin başvuruda bulunulan sigorta şirketinin; en geç 15 gün içerisinde, yapılan başvuruya yazılı olarak olumlu yahut olumsuz cevap verme hakkı mevcuttur.

Şayet sigorta şirketi; 15 gün içerisinde olumsuz bir verirse, verdiği cevap maddi açıdan tatmin edici olmaktan çok uzaksa yahut kendisine yapılan başvuruya ilişkin olarak tamamen tepkisiz kalırsa (genelde sigorta şirketleri başvurulara cevap vermemektedirler) zarar gören taraf, sigorta şirketine karşı 2 yol ile hakkını arayabilir ve değer kaybı bedelini tazmin edebilir.

İlk yol elbette herkesin de aklına gelen seçenek olan dava açma yoludur. Zarar gören kişi kusurlu tarafın sigorta şirketi aleyhine, Asliye Ticaret Mahkemesinde dava açarak değer kaybı bedelini talep edebilir. Ancak bu yolun, ikinci yola göre biraz daha uzun sürmesi muhtemeldir.

İkinci yol ise 5684 sayılı Sigortacılık Kanununda düzenlenmiş olan Sigorta Tahkim Komisyonuna başvuru yapmaktır. Eğer kusurlu tarafın sigorta şirketi Sigorta Tahkim Komisyonuna kayıtlı ise açıkçası bu yolun daha hızlı bir seçenek olduğunu söylemekte fayda vardır. Sigorta Tahkim Komisyonuna götürülen dosyaların çözüme kavuşma süresi, Asliye Ticaret Mahkemesinde görülecek olan davaların en kötü ihtimalle yarısı kadar olacaktır.

Araç Değer Kaybı Şartları 

Araç değer kaybı bedelini alabilmeniz için ilgili mevzuatlarda öngörülmüş olan belli şartların tarafınızca sağlanıyor olması gerekmektedir. Aksi halde kazadan kaynaklanan araç değer kaybı bedelini alamazsınız.

Başta 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu olmak üzere çeşitli mevzuatlarda, değer kaybı bedelini alabilmek için gerekli olan şartlar düzenlenmiştir. Bu şartları şu şekilde sıralayabiliriz:

• Zamanaşımı: Motorlu araç kazalarından doğan maddi zararların tazminine ilişkin talepler, zarar görenin, zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak 2 yıl ve herhalde, kaza gününden başlayarak 10 yıl içinde zamanaşımına uğrar.

• %100 Kusurlu olmamak: Kimse kendi kusurundan yararlanarak çıkar elde edemez. Eğer değer kaybı talebinin dayanağını oluşturan trafik kazasında tüm kusur size aitse, araç değer kaybını talep edemezsiniz.

• Giderilmiş bir maddi hasar olmalıdır: Karışmış olduğunuz trafik kazasında bir maddi hasar meydana gelmeli ve ardından bu maddi hasar giderilmiş olmalıdır. Maddi hasarsız trafik kazalarına ilişkin değer kaybı talebinde bulunulmayacaktır.

• Daha önce aynı bölgeden değer kaybı alınmamış olmalıdır: Değer kaybı talebinde bulunduğunuz bölgeye dair şayet daha önceden başka bir kaza sonrası değer kaybı tazminatı aldıysanız, yeni kazanız sonrası tekrar değer kaybı alamazsınız.

• Sigorta şirketine yazılı başvuruda bulunulmuş olmalıdır: Kazanın kusurlu tarafının zorunlu mali mesuliyet sigortasını poliçe eden sigorta kuruluşuna yazılı olarak başvuruda bulunmadan araç değer kaybı bedelini talep edemezsiniz.

Yukarıda saymış olduğumuz tüm şartların bir arada bulunması gerekmektedir. Bu şartlardan birinin dahi sağlanmadığı bir durumda değer kaybı bedelini talep edemezsiniz. 

Araç Değer Kaybı Hesaplama

Araç değer kaybı hesaplanırken; aracın kaza anındaki hasar görmemiş ikinci el piyasa değeri ile kazadan sonra onarılmış haldeki ikinci el piyasa değeri arasındaki fark temel alınacaktır.

Değer kaybı hesabında kullanılan pek çok formül, farklı hesaplama araçları ve çeşitli yöntemler mevcuttur. Ancak bu hesaplama yöntemlerinden “resmi” olanı Karayolları Motorlu Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarının A.5. maddesinde düzenlenmiştir.

A.5. KAPSAMA GİREN TEMİNAT TÜRLERİ
Bu Genel Şartlar kapsamındaki teminat türleri aşağıda yer almaktadır.
a) Maddi Zararlar Teminatı: Hak sahibinin bu Genel Şartlarda tanımlanan ve zarar gören araçta meydana gelen değer kaybı dahil doğrudan malları üzerindeki azalmadır. Değer kaybı, talep edilmesi halinde, Kurum tarafından belirlenecek usul ve esaslara göre atanacak sigorta eksperi tarafından bu Genel Şartların Ek1’inde yer alan esaslara göre tespit edilir.

Dosyanıza bakacak olan sigorta eksperinin esas alacağı formül, mevzuat uyarınca şu şekilde olacaktır:

Değer Kaybı = Piyasa Değeri x Rayiç Değer Katsayısı x Kullanılmışlık Düzeyi Katsayısı x Hasara Uğrayan Parçalar Katsayısı x Genel Değerlendirme Katsayısı

Değer kaybı bedeline ilişkin olarak yapılacak hesaplamanın nasıl olacağı güncel tarihli Yargıtay içtihatlarında da ele alınmıştır. “Dava konusu araca ilişkin tüm eksik bilgi ve belgeler, aracın hasarlı fotoğrafları, alınan ekspertiz raporları ve tramer kayıtlarının dosya içerisine alınarak, araçta hasar gören parçalar tespit edilmek suretiyle Dairemizce değer kaybının belirlenmesi hususunda esas alınan, aracın kaza tarihindeki hasar görmemiş ikinci el piyasa değeri ile kazadan sonra onarılmış haldeki ikinci el piyasa değeri arasındaki fark kriterine uyularak, değer kaybının tespitine yönelik makine ve otomotiv mühendisi ile sigorta eksperi bilirkişiden oluşan konularında uzman bilirkişi kurulundan önceki rapor da değerlendirilerek, gerekçeli, ayrıntılı, denetime imkan verecek ve itirazları karşılayacak şekilde rapor alınarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm tesis edilmiş olması doğru değildir. Kararın bu nedenle bozulması gerekir.” Yargıtay 4. HD., 2022/9230 E., 2024/4645 K. ve 13.05.2024 T.

Değer Kaybı Bilirkişi Raporu

Araç değer kaybı bedelini tazmin etme sürecinde, dosyanıza atanacak olan bilirkişinin raporu aşağıda verilen örnekteki gibi olacaktır:

SONUÇ VE KANAAT: Dosyanın incelenmesi ve yukarıda detaylı olarak açıkladığım olay ile inceleme, tespit, piyasa rayiç değerleri araştırmalarım ve değerlendirmelerimden dolayı ; Davacının kazanın meydana gelmesinde kural ihlalinin olmadığı değerlendirilmektedir. Davalının kazanın meydana gelmesinde % 100 oranında kural ihlali yaptığı değerlendirilmektedir. Davaya konu aracın değer kaybının kaza tarihi itibariyle 22.000,00 TL olacağı hesaplanmaktadır. Davaya konu aracın değer kaybının dava tarihi itibariyle 45.000,00 TL olacağı hesaplanmaktadır. Davacının değer kaybı ekspertiz raporu düzenlettirme bedeli ile ilgili konunun hukuki bir durum arz ettiği değerlendirilmektedir. Sonuç ve kanaatim ile ( 4 ) sahife ve ( 3 ) nüsha halinde tarafımca düzenlenen işbu bilirkişi raporunu Yüce Mahkemenizin takdirlerine arz ederim. 04.11.2024 BİLİRKİŞİ Mehmet ALİ Makine Mühendisi

Bilirkişi raporlarının sonunda yer alan, raporu özetleyen neticeyi açıklayan kısımları, vermiş olduğumuz örneğe benzer şekilde olacaktır.

Mahkemeler, Sigorta Tahkim Komisyonu, hakimler ve hakemler; çözümü hukuk dışında, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hâllerde, taraflardan birinin talebi üzerine yahut kendiliğinden, bilirkişinin oy ve görüşünün alınmasına karar verirler. Dosyanızda belirlenecek olan değer kaybı bedeli ise bilirkişinin düzenlediği rapordaki rakama göre şekillenecektir.

Elbette bilirkişiler de her insan gibi raporlarında hataya düşebilir. Bilirkişi raporlarına itiraz edilmesi ve yeni bir bilirkişiden yeni bir rapor talep edilmesi mümkündür.

e-Devletten Değer Kaybı Başvurusu Nasıl Yapılır?

e-Devlet üzerinden; kusurlu tarafın sigortasına araç değer kaybı başvurusu yapmak, Kasım 2024 tarihi itibariyle ne yazık ki mümkün değildir. 

e-Devlet sistemi hayatımıza girdiği andan itibaren kullanım alanı gittikçe genişlemiştir. Yaşamımızın neredeyse her alanında kullanılan e-Devlet sistemi ile birlikte resmi makamlarla yürütülecek olan süreçler oldukça kolaylaşmıştır. Değer kaybı bedelini almak isteyen vatandaşlarımız da doğal olarak konuya ilişkin başvurunun e-Devlet üzerinden yapılıp yapılamayacağını merak etmektedirler. Ne yazık ki bu sorunun cevabı günümüz için hayır olacaktır. e-Devlet üzerinden değer kaybı başvurusu yapılamamaktadır.

Değer kaybı başvurusu, kusurlu tarafın sigorta şirketine yazılı olarak yapılacaktır. Bu yazılı usulde herhangi bir şekil şartı belirlenmemiştir. Ancak yazılı başvurunun yapılmış olduğu, ilerleyen süreçlerde ispat edilmelidir. Bu yüzden ispat açısından kolaylık teşkil edecek bir yöntem ile yazılı başvurunuzu yapmanızı tavsiye ederiz.

Araç Değer Kaybı İçin Gerekli Evraklar

Araç değer kaybı bedeline ilişkin hangi makamdan ne talepte bulunuyorsanız bulunun gerekli olacak belgeler şunlardır:

1. Kaza Tespit Tutanağı (KTT)
2. Zarar gören aracın ruhsatı
3. Kusurlu tarafın kaza anındaki Z.M.M.S. poliçe bilgileri
4. Hasara ilişkin ekspertiz raporu
5. Zarar gören aracın onarım fotoğrafları
6. Başvuru avukat aracılığıyla yapılıyorsa vekaletname

Zarar gören kişinin hakkını araması, değer kaybı bedeline ilişkin olarak bir talepte bulunması oldukça olağan olup yasalarla da teminat altına alınmıştır. Fakat kişi bir talepte bulunuyorsa elbette bu talebe dair kanıtlarını ortaya sunmalıdır. Aksi halde talepler dayanaktan yoksun olacağı için bir netice elde edilemeyecektir.

Değer kaybı bedeline ilişkin talepte bulunulacak ise ilk önce kazanın nasıl oluştuğuna dair bilgileri içeren kaza tespit tutanağı mevcut olmalıdır.

Zarar gören kişi; talep ettiği değer kaybının, kendisine ait araçta meydana geldiğini ispat etmelidir ki bunun da en kolay yolu araca ait ruhsattır.

Kusurlu tarafın zorunlu mali mesuliyet sigortasına ait poliçe bilgileri muhakkak biliniyor olmalıdır. Başvurulacak sigorta şirketinin hangi şirket olduğu, kusurlu aracın poliçe bilgileri olmadan değer kaybı alınamaz.

Kaza sonrası meydana gelen maddi hasara ilişkin olarak düzenlenen eksper raporu da bu süreçte oldukça önemli bir belgedir. Meydana gelen maddi hasarın büyüklüğü ekspertiz raporu ile kolayca ispat edilebilir.

Maddi hasar meydana gelen aracın onarım fotoğrafları, araçta meydana gelen hasarı ve bu hasarın onarıldığına ilişkin kanıt teşkil edecektir.

Elbette bu değer kaybı başvurusunun bir avukat aracılığı ile yapılması mümkündür. Avukat, bu işlemleri yürütürken konuya ilişkin vekaleti gerektiğinde sunmak zorundadır.

Tüm bu sayılanlara ek olarak, zarar gören kişinin kendisi de değer kaybına ilişkin ek bir ekspertiz raporu alabilir. Bu durumda ilgili değer kaybı ekspertiz raporu ve ekspertize ödenen ücretin faturası da dosyaya sunulmalıdır. Bu ücret sonradan geri alınabilir.

Değer Kaybı İçin Sigorta Şirketine Başvuru Dilekçesi

Araç değer kaybı başvurusu yapmak isteyen vatandaşlarımız açısından örnek bir başvuru dilekçesi aşağıda verilmiştir:

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 97. maddesinde düzenlenen; “Zarar görenin, zorunlu mali sorumluluk sigortasında öngörülen sınırlar içinde dava yoluna gitmeden önce ilgili sigorta kuruluşuna yazılı başvuruda bulunması gerekir.”  şartını karşılayacak örnek bir sigorta şirketine başvuru dilekçesi yukarıda verilmiştir.

Hukuk dünyasında her olayın kendi nevi şahsına münhasır özellikleri vardır. Somut olayın özelliklerine göre dilekçeler değişebilmektedir. Vermiş olduğumuz örnek dilekçenin sadece bir şablon olduğunu ve fikir vermesi açısından kullanıldığını belirtmek isteriz. 

Zarar gördüğünüz trafik kazası sonrası meydana gelen olaylar silsilesi sizi içinden çıkılmaz bir duruma düşürdüyse, bu konuda deneyimli bir avukattan hukuki destek almanızı muhakkak tavsiye ederiz.

 

Yasal Uyarı: İşbu yazı ve internet sitesindeki diğer içerikler, avukatlık mevzuatına ve TBB Reklam Yasağı Yönetmeliğine uygun olacak şekilde hazırlanmıştır. Sadece bilgilendirme amaçlıdır, bu materyallere dayanılarak yapılacak hiçbir işlem için sorumluluk kabul edilmemektedir!