Adli sicil kayıtlarının nasıl silineceği ile alakalı olarak büyük bir bilgi kirliliği mevcut. Gerek halk arasında gerekse dijital medyada sabıka kayıtları hakkında oluşan bu bilgi kirliliğine son vermek, konuya dair aydınlatılmamış hiç bir alan bırakmamak adına; Başbuğ&Zanbak Hukuk Bürosu olarak kapsamlı bir rehber hazırlamaya karar verdik. Oluşturacağımız adli sicil rehberimizin ilk yazısına hoş geldiniz. Keyifli okumalar dileriz.

Adli Sicil (Sabıka) Kaydı Nedir?

Ülkemizde azımsanmayacak oranda adli sicil ve arşiv kaydı olan insan mevcut. Konuya ilişkin olarak kulaktan duyma bilgiler, yarı yanlış yarı doğru içerikler ile büyük bilgi kirliliği mevcut. Herkesin kıyısından köşesinden hayatına dahil olan adli sicil kaydı tam olarak ne ifade ediyor? Halk arasında sabıka kaydı olarak da bilinen adli sicil kaydı aslında nedir? Sözlük anlamından başlayıp, gerçek hayatta ne ifade ettiğine kadar inceleyelim.

Adli sicil kaydı yahut halk arasında daha çok bilinen anlamı ile sabıka kaydının sözlük anlamı şu şekildedir: ‘’Geçmişte işlenmiş ardından mahkemece kesin karara bağlanıp, ceza verilmiş suç (İng. Criminal Record)’’. Tanımından yola çıkarak sabıka kaydının şu hususlardan (kümülatif olarak) oluştuğunu söyleyebiliriz:

1. Geçmişte işlenmiş bir suç olmalıdır,
2. Bu suç mahkeme tarafından (ceza mahkemesi) cezalandırılmış olmalıdır,
3. Verilmiş olan ceza kararı kesinleşmiş olmalıdır.

Bu üç maddedeki tüm hususlar bir arada olduğunda bir sabıka kaydının varlığından bahsetmek mümkün olacaktır. Ancak özellikle belirtmekte fayda vardır ki bu üç şartın bir arada olması zorunludur. Örneğin geçmişte işlenmiş bir suça asliye ceza mahkemesi tarafından ceza verilmiş ve dosya istinafa gitmiş olabilir. Ancak bu ceza henüz kesinleşmediğinden adli sicil kaydında gözükmeyecektir. Bu tür bir ceza sadece GBT (Genel Bilgi Toplama Sistemi) gözükecektir. GBT’nin ne olduğuna başka yazılarımızda değineceğiz.

Peki sözlük anlamından ayrı olarak Türk Hukuk uygulaması açısından sabıka kaydı ne anlama gelmektedir? Hakkında Türk ceza mahkemeleri  ya da  yabancı  ülke mahkemeleri tarafından geçmişte işledikleri bir suç hakkında mahkumiyet verilmiş, ardından da bu mahkumiyet kararı kesinleşmiş olan Türk vatandaşları ile Türkiye’de suç işlemiş olan yabancılara ait bütün suç kayıtlarına adli sicil kaydı yani sabıka denir.

Hangi Cezalar Adli Sicil Kaydına İşlenir?

Alınmış olan cezalar, infaz hukukunun temel ilkesi gereğince; kesinleşmeleri ile birlikte Türkiye Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü sistemine kaydedilirler. Peki tüm cezalar adli sicile kaydedilir mi? Hayır. Kişinin aldığı tüm cezalar kesinleşmeleri ile birlikte adli sicile kaydedilmezler. Peki o zaman hangi cezalar kesinleşince adli sicile kaydedilir? Detaylı bir şekilde açıklayalım.

• Kesinleşen hapis cezaları adli sicile kaydedilir. Hapis cezaları ile ilgili olarak şu bilgiler adli sicile işlenecektir:

1. Verilen hapis cezasına ilişkin mahkûmiyet kararı,
2. Koşullu salıverilme kararı,
3. Koşullu salıverilmede denetim süresinin uzatılmasına ilişkin karar,
4. Koşullu salıverilme kararının geri alınmasına dair karar,
5. Hapis cezasının infazının tamamlandığı hususu (Yerine Getirme Fişi).

• 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 51. maddesi uyarınca ertelenen hapis cezası adli sicile kaydedilir. Ertelenmiş hapis cezaları ile ilgili olarak şu bilgiler adli sicile işlenir:

1. Denetim süresi,
2. Denetim süresinin yükümlülüklere uygun ve iyi halli olarak geçirilmesi dolayısıyla cezanın infaz edilmiş sayıldığı hususu,
3. Ertelenen hapis cezasının infaz kurumunda çektirilmesine ilişkin karar.

• Kesinleşen adli para cezaları adli sicile kaydedilir. Adli para cezalarına dair şu hususlar sabıkaya işlenir:

1. Adlî para cezasına ilişkin mahkûmiyet hükmü,
2. Adlî para cezasının ödenmek suretiyle infaz edildiği hususu,
3. Adlî para cezasının tazyik hapsi suretiyle kısmen veya tamamen infaz edildiği hususu,
4. Adlî para cezasının tazyik hapsinden sonra kalan kısmının ödenmek suretiyle infaz edildiği hususu.

• Kısa süreli hapis cezasının seçenek yaptırıma dönüştürüldüğü durumlar adli sicile kaydedilir. Seçenek yaptırıma dönüştürülen kısa süreli hapis cezalarına ilişkin şu hususlar sabıkaya işlenir:

1. Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırım olarak, adlî para cezasına mahkûmiyet veya güvenlik tedbiri uygulanması hükmü,
2. Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırım olarak hükmedilen güvenlik tedbirinin gereklerinin yerine getirilmemesi dolayısıyla hapis cezasının infazına ilişkin karar,
3. Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırım olarak hükmedilen güvenlik tedbirinin değiştirilmesine ilişkin karar.

• 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 53. maddesi uyarınca belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma kararı (Memnu Haklar) adli sicile işlenir. Yasaklanmış haklara ilişkin olarak şu hususlar adli sicil kaydına kaydedilir:

1. Kasten işlenen bir suç nedeniyle hapis cezasına mahkûmiyetin kanunî sonucu olarak yoksun kalınan haklara cezanın ertelenmesi dolayısıyla getirilen istisnaya ilişkin karar,
2. Mahkûmiyet hükmüyle bağlantılı olarak verilen, belli bir hak ve yetkinin kullanılmasının veya belli bir meslek veya sanatın icrasının yasaklanmasına ya da sürücü belgesinin geri alınmasına ilişkin karar.

• Türk vatandaşı hakkında yabancı mahkemeden verilmiş ve kesinleşmiş olan mahkûmiyet kararının Türk hukuku bakımından doğurduğu hak yoksunluklarına ilişkin olarak Cumhuriyet savcısının istemi üzerine mahkemece verilen karar, sabıka kaydına işlenir.
• Ceza mahkûmiyetini bütün sonuçlarıyla ortadan kaldıran şikayetten vazgeçme yahut etkin pişmanlık dolayısıyla verilen karar, adli sicile işlenir.
• Ceza zamanaşımının dolduğunun tespitine ilişkin karar, sabıka kaydına kaydedilir.
• Genel veya özel affa ilişkin kanun; özel affa ilişkin Cumhurbaşkanlığı kararı, adli sicil kaydına işlenir.
• Askerî Ceza Kanununa göre verilmiş mahkûmiyet hükümlerindeki ikincil cezalar, adli sicil kaydına kaydedilir.
• Akıl hastalığı nedeniyle hükmedilen güvenlik tedbirlerine ilişkin kararlar, Adlî sicil sistemine kaydedilir.

Hangi Cezalar Sabıkaya İşlenmez?

Adli sicil kaydına işlenecek olan suçları ve cezaları gördük. Peki hangi suçlar yahut ne türde cezalar adli sicil sistemine işlenmez? 

Kesinleşmemiş cezalar hiç bir şekilde adli sicile işlenmez. Adli sicile sadece kesinleşmiş cezalar işlenir. Kesinleşmemiş cezaların da gözüktüğü GBT ile adli sicilin karıştırılmaması gerekmektedir. Aşağıda belirttiğimiz cezalar ise kesinleşse dahi adli sicile kaydedilmeyecektir.

1. Disiplin suçlarına ilişkin mahkumiyet kararları adli sicile işlenmez.
2. Tamamen askeri mevzuattan kaynaklanan mahkumiyet kararları adli sicile kaydedilmez.
3. Disiplin hapsi sabıkaya işlenmez.
4. Tazyik Hapsi sabıkaya kaydedilmez.
5. İdari para cezaları adli sicil sistemine kaydedilmez.

Bir de daha sonra detaylı bir şekilde işleyeceğimiz, mahsus sicile işlenen sadece dosyaya bakmakta olan hakim ve savcıların görebildiği iki tip karar mevcuttur: Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) ve kamu davasının açılmasının ertelenmesine ilişkin karar. Bu iki karar tipi, normal vatandaşların göremeyeceği özel bir sicile kaydedilir.

Adli Sicil Kaydı Nasıl Silinir?

Tüm bu açıklamalardan sonra, belki de adli sicil kaydı ile alakalı olarak yazıp çizebileceğimiz yüzlerce sayfa husustan en temel ve en önemli olan soruya geldik: Adli sicil (Sabıka) kaydı nasıl ve ne zaman silinir? İlk önce 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu ve bu kanunun uygulanmasına ilişkin yönetmelikte sabıka kaydının silinmesi hususunun nasıl düzenlendiğini inceleyecek, ardından da uygulamada işlerin nasıl yürüdüğünden bahsedeceğiz.

Adli sicil mevzuatına göre; sabıka kayıtları şu durumlarda silinerek arşive kaldırılırlar:

1. Cezanın veya güvenlik tedbirinin infazının tamamlanması,
2. Ceza mahkûmiyetini bütün sonuçlarıyla ortadan kaldıran şikayetten vazgeçme ya da etkin pişmanlık,
3. Ceza zamanaşımının dolması,
4. Genel af,
5. İlgilinin ölümü üzerine (arşive kaldırılmadan tamamen silinir),
6. Türk vatandaşları hakkında yabancı mahkemelerce verilmiş hürriyeti bağlayıcı cezaya mahkûmiyet hükümleri, kesinleştiği tarihten itibaren mahkûmiyet kararında belirtilen sürenin geçmesi.

Her ne kadar adli sicil mevzuatında pek çok olasılık üzerinde durulmuş olsa da uygulamada büyük çoğunlukla 1. madde üzerinden gidilmektedir: İnfazın tamamlanması. Kesinleşmiş mahkumiyet hükmüne ilişkin ceza tamamen infaz edilip, yerine getirme fişi düzenlendikten sonra adli sicil kaydı silinip arşive kaldırılacaktır.

Adli Sicildeki C ve Y Harfleri Nedir?

Adli sicil kayıtlarında örnekte de gözüktüğü üzere C ve Y harfleri yer almaktadır. Peki bu C ve Y harflerinin önemi nedir, ne anlam ifade ederler?

Adli sicil kaydındaki C harfi ceza fişini, Y harfi ise yerine getirme fişini ifade etmektedir. Peki ceza fişi ile yerine getirme fişinin adli sicil açısından anlamları, önemleri nedir?

Ceza Fişi: Türk mahkemelerince   verilerek  kesinleşen ceza mahkûmiyetleri, fer’i cezalar  ve güvenlik tedbirlerinin adlî sicile bildirimi için düzenlenecek  olan bilgi fişini ifade eder.

Yerine Getirme Fişi: Hürriyeti  bağlayıcı   cezalar ile para  cezalarının infaz edildiğini, fer’i cezalarda, güvenlik  tedbirlerinde sürenin  bittiğini, para  cezalarının hürriyeti bağlayıcı cezaya çevrildiği hallerde infazın bittiğini bildiren bilgi fişini ifade eder.

İnfaz Ne Zaman Biter?

Adli sicil kaydının ancak kesinleşmiş mahkumiyet kararının, infazının bitmesi ile sileceğinden bahsettik. Peki İnfaz tam anlamı ile ne zaman biter, adli sicil kaydının silinmesine ilişkin hakkı ne zaman elde ederiz?

Ülkemizde çok sık yapılan infaz düzenlemeleri, infaz hukukuna ilişkin olarak her gün doğru ya da yanlış bir bilginin gündeme sokulması ile birlikte cezaların infazı hususunda inanılmaz bir bilgi kirliliği söz konusudur. Özellikle bu konuda kendini geliştirenleri saymaz isek infaz hukukunu ülkemizde hukukçular dahi bilmemektedir. Bu sebepten ötürü vatandaş da kendisine uygulanan infaz rejiminin tam anlamıyla ne  zaman bittiğini bilmemektedir. Cezaların infazının ne olduğunu anlattığımız yazımızı buradan okuyabilirsiniz.

Vatandaşlar arasında infazın bitiş tarihi; cezaevinden çıkma tarihi, denetimli serbestliğin bitiş tarihi gibi zamanlar zannedilmek ile birlikte bunların hiçbiri doğru değildir. İnfazın tamamen bitmesi demek ile işaret edilen ‘’Hak Ederek Tahliye’’ tarihidir. İnfaz ancak hak ederek tahliye tarihinin dolması ile biter, adli sicil kaydı ancak hak ederek tahliye tarihinin geçmesiyle birlikte silinerek arşive kaldırılır. Hak ederek tahliye tarihi; infazın başladığı gün mahkuma verilen müddetnamede yazmaktadır.

 

 

Yasal Uyarı: İşbu yazı ve internet sitesindeki diğer içerikler, avukatlık mevzuatına ve TBB Reklam Yasağı Yönetmeliğine uygun olacak şekilde hazırlanmıştır. Sadece bilgilendirme amaçlıdır, bu materyallere dayanılarak yapılacak hiçbir işlem için sorumluluk kabul edilmemektedir!